Graan, groente, vlees en zuivel zijn dagelijkse kost voor stad en land. Toch lijken boer en stedeling langs elkaar heen te leven.
Landbouwer en anti-bureaucraat Hendrik Koekoek poogde in de jaren ’60 een vleugje ‘gezond boerenverstand’ naar politiek Den Haag te brengen. En vanaf 1977 bezong popgroep Normaal in fier Achterhoeks de wereld van plattelandsjongeren. Maar de MKZ–crisis in 2001 leidde weer tot schrijnende communicatieproblemen tussen boer en minister.
Momenteel zijn boeren ‘hot’ dankzij het KRO-programma Boer Zoekt Vrouw. Alleen ligt daar weer het accent op liefdesrelaties. Tijd dus voor een serie over de boer als vakman.
NOORDEINDE – Nieuw leven op de boerderij van Jan Willem Schoonhoven! Zojuist is er een kalfje geboren. Jan Willem en zoon Bart (10) hebben samen de bevalling in goede banen geleid. De jonge moeder staart nog wat beduusd voor zich uit. Haar hoogdrachtige buurvrouw echter ontpopt zich als een soort tante en begint de baby hartelijk te besnuffelen. Het zwartbonte Holsteinertje gaat Julius heten.
Hoe lang mag Julius nou bij zijn moeder blijven..? “Zo’n halfuurtje,” zegt Jan Willem. “Ja, dat klinkt hard. Maar hoe langer je ze bij elkaar laat, hoe meer ze gehecht raken. En dan levert het afscheid extra stress op.”
Wel krijgt Julias drie dagen de eigen moedermelk, die dan nog biest heet. Die drinkt hij uit een zogeheten speenemmer, vergelijkbaar met een tuitbeker voor mensenbaby’s.
Bij vleeskoeien gaat het overigens anders: die houden hun kalfje bij zich en geven een halfjaar lang alleen melk voor dat kalfje. “Vleeskoeien hebben ook een ander postuur: breder van voren, met dikkere billen,” legt Jan Willem uit. “Melkkoeien zijn smaller, en dieper in de ribben.”
De Schoonhovens staan ‘s ochtends om half zeven op. Dan is het melktijd, net als om zes uur avonds. De machine bedient twaalf koeien tegelijk en meet daarbij de melkstroom: per koe zo’n drie à vier liter per minuut, tot pakweg 30 liter per dag.
Hoe persoonlijk is de band tussen rund en mens? “Dat ligt eraan,” zegt Bart. “Als kalfje laat ie zich knuffelen en zo. Later worden ze minder aanhankelijk...” Jan Willem: “Maar ze kennen je nog wel!” Sommige kalfjes worden zelfs zó mak en speels, dat ze tijdens de fokveekeuring de kinderen ondersteboven lopen, vertelt hij lachend.
Helaas, ook een koeienleven is eindig. Dan wacht het slachthuis. En jazeker, dat is weleens moeilijk. “Vooral als je met zo’n koe als kalfje veel hebt gespeeld,” zegt Bart. Hoewel merkbaar betrokken bij het bedrijf, ambieert hij toch een carrière als voetballer. De ‘troonsopvolging’ laat hij aan broer Rick (15) over.
“Redelijk realistisch, niet geflatteerd” noemt Jan Willem de tv-serie Boer zoekt vrouw. “Maar het zijn natuurlijk telkens korte stukjes die je ziet. Mensen uit de Randstad denken misschien: oh kijk, dát is dus een boer! Nou, zo simpel is het niet. Elke boer is anders én werkt anders. Dat is juist het mooie van dit vak.”
Hij heeft moeite met het media-beeld van 'de' rundveehouder: koeien zouden slecht zijn voor het milieu en boeren weer slecht voor hun koeien, want die mogen zelden in de wei.
"Ten eerste proberen we zo milieuvriendelijk mogelijk te werken. Ten tweede hebben koeien het in de stal niet slechter dan buiten. Je ziet zelf: ze hebben ruime ligboxen. Natuurlijk is de wei ook goed voor ze, maar daar heb je weer schommelingen in het voeraanbod. Verder heeft een koe het liefst een temperatuur tussen de 0 en 15 graden. Dus als het ’s zomers warm is, kunnen ze beter op stal zijn. Daar is geen brandende zon, maar vaak wel een ventilator.”
De Schoonhovens houden nu zo’n 70 runderen van het ras Holstein Frisian. En daar komt een forse administratie bij kijken. “Je bent ondernemer, dus je moet alles op orde hebben,” zegt Jan Willem. “Het boerenbedrijf krijgt met zóveel regels te maken, dat het voor hobbyboeren allang niet meer de moeite loont om een paar koeien te houden.”
(serie 'De Boer Op' i.o.v. Wegener Media, 2008; bekroond met 'dé Prijs')
Geen opmerkingen:
Een reactie posten