woensdag 12 november 2008

Mevrouw Bach

Yvonne van den Hurk e.a.: ‘Frau Bach’.
Regie: Dirk Groeneveld, 2008

Hoe hoogbegaafd hij in muzikaal en wiskundig opzicht ook mocht zijn, Johann Sebastian Bach had zijn nalatenschap niet slim geregeld. Nadat zijn zoons alles van waarde hadden geconfisqueerd, bleken de vrouwelijke nazaten tot de bedelstaf veroordeeld. Slechts een handvol aardse goederen – een jas, een bril, een stapeltje partituren en een pijp – konden zij met moeite verzilveren. Wat restte waren herinneringen aan een liefdevolle echtgenoot en vader. Én aan zijn stressvolle bestaan als cantor van de Thomaskirche en -Schule te Leipzig, waar het hele gezin hard moest aanpoten om het wurgcontract na te komen.

Anna Magdalena Bach, bij muziekliefhebbers bekend van het Notenbüchlein, verruilde op 20-jarige leeftijd haar zangcarrière voor het huwelijk met de 35-jarige Sebastian. Magdalena voelde het zorgen voor deze weduwnaar met vier kinderen als ‘een opdracht van God’.
Al kwam er ook menselijke liefde, wellicht zelfs verliefdheid aan te pas. Het betoog van Yvonne van den Hurk is tenminste één grote lofzang op hun relatie - deels historisch gefundeerd, deels geromantiseerd, maar psychologisch redelijk sluitend.

Ook de muziek is niet te versmaden, met als zwaartepunt de Chaconne in d, hartstochtelijk voorgedragen door altvioliste Esther Apituley.
Mooie vondst is de driestemmige try-out aan de keukentafel van het koraal O Haupt voll Blut und Wunden. Of het mijmerend neuriën van zangeres Inga Schneider, waarbij Apituley op haar altviool tokkelt als op een luit.
Ook met het electronisch orgel (quasi achttiende-eeuws geregistreerd) kunnen de dames fatsoenlijk overweg. En kom er maar eens op om het plastische verslag van de even knullige als wrede oogoperatie te onderbreken voor een sussend Schlummert ein, ihr matten Augen..!

De waarschuwing vooraf, dat deze gedramatiseerde lezing-met-muziek ongeschikt is voor de ware Bach-purist, klopt wel. Maar tegelijk biedt ‘Frau Bach’ een ontnuchterende blik op het moordend werkrooster van Bach. En op de prozaïsche omstandigheden waarin deze diep-spirituele man zijn muziek neerschreef.