Graan, groente, vlees en zuivel zijn dagelijkse kost voor stad en land. Toch lijken boer en stedeling langs elkaar heen te leven. Landbouwer en anti-bureaucraat Hendrik Koekoek poogde in de jaren ’60 een vleugje ‘gezond boerenverstand’ naar politiek Den Haag te brengen. En vanaf 1977 bezong popgroep Normaal in fier Achterhoeks de wereld van plattelandsjongeren. Maar de MKZ–crisis in 2001 leidde weer tot schrijnende communicatieproblemen tussen boer en minister.
Momenteel zijn boeren ‘hot’ dankzij het KRO-programma Boer Zoekt Vrouw. Alleen ligt daar weer het accent op liefdesrelaties. Tijd dus voor een serie over de boer als vakman.
“Geef mij maar een Texelaar”
KERKDORP – Zodra je uit de auto stapt, wacht je een warm welkom. Van Vicky, de border collie. Willem Bos kreeg het schepershondje als pup van zijn collega’s cadeau. In 2001, het MKZ-jaar. Vicky kwam als gebaar van bemoediging, nadat alle 90 schapen van Bos’ bedrijf waren geruimd.
“Die ruiming, dat was de allerberoerdste dag die je bedenken kunt. Er waren ook lammeren bij. Eentje was er ’s ochtends geboren en kreeg ‘s middags al een spuitje.”
Maar na de MKZ-crisis toog Bos weer naar Texel om nieuwe schapen te kopen. Sinds 1979, toen hij met schapen begon, is de Texelaar voor hem het mooiste schaap dat er is.
“Die aparte, sprekende kop, met die kromme neus... Snurkschapen, zeiden ze vroeger. Die kon je horen als je langs een weiland liep. Dat kwam door hun kromme neus.”
Tegenwoordig willen fokkers zo’n neus niet meer, omdat die problemen met de luchtwegen veroorzaakt. Wel is de krachtige, expressieve kop gebleven. “En ze moeten ook ruimer en langer gebouwd zijn, ruim genoeg om tweelingen te kunnen werpen.”
Fokken vereist beleid en geduld, zegt Bos. “Je kunt bijvoorbeeld geen grote ram bij een kleine ooi brengen. Dat geeft problemen bij het aflammeren. Je moet heel geleidelijk aan naar een bepaald type toe fokken.”
Momenteel zitten de schapen binnen, omdat ze lammetjes hebben. “Als die in de kou staan te kleumen, dan groeien ze niet goed.”
In juni worden ze geschoren. “Als het warm begint te worden. Ja, ik scheer ze allemaal zelf.” De wol gaat naar de Wolfederatie, al brengt ze bijna niks meer op. Bos: “Ik heb nog meegemaakt dat ze vier gulden zeventig per kilo betaalden. Maar nu krijg je pakweg zeventig eurocent. En één schaap levert drie à vier kilo, dus...”
Want ja, er zit ook een zakelijke kant aan de schapenhouderij. Willem Bos noemt zichzelf een hobbyfokker: “Als ik het voor m’n brood deed, had ik het niet best.” En ooit belandt elk schaap bij de slager: “Als het oud is, of geen lammeren meer kan zogen, door uierontstekingen – tja, dan moet het weg.”
Desondanks heeft Bos een hechte band met zijn schapen. Zodra hij de stal binnenkomt, verdringen ze zich om hem heen. Onder de laconieke, glas-achtige blikken van de moeders laten hun lammetjes zich gewillig oppakken.
Bos’ andere hobby staat ook in de stal: een vijftal dikbil-koeien. Reusachtige pluchen knuffelkoppen. Donkere, zachtaardige droomogen, met een waas van indigo onder de lange lichte wimpers. Dikbil-kalveren moeten standaard met een keizersnede worden verlost, vertelt Bos. Vroeger is er wel met hormonen geknoeid, om het weelderige postuur te forceren. “Maar dat is allang uit den boze.”
Evenals dikbilkoeien zijn ook Texelaars gefokt op vleesproductie. “De Texelaar is het allerbeste vleesschaap ter wereld. Ze gebruiken ‘m ook voor kruisingen, om in een ander schaap meer vlees te krijgen.”
Maar je ziet toch wel meer leuke schapenrassen? Met donkere maskers en zo’n schattig pruikje op... of die zwarte, met dat witte voorhoofd? Bos, met een misprijzend lachje: “Oh ja, zwartbles. Die hebben wij ook een paar jaar gehad. Maar nee, dat is mijn schaap niet.”
Met weemoed denkt hij terug aan zijn Texelaar-ooi van vóór de MKZ, die de krant haalde nadat ze was gelauwerd als ‘dagkampioene’. “Een dagkampioen is de kampioen van alle kampioenen. Tja, natuurlijk kun je altijd een kampioen kópen. Maar het mooiste is toch als je ‘m zelf hebt gefokt.”
(Serie De Boer Op, i.o.v. Wegener Media. Bekroond met 'dé Prijs' 2008)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten