zaterdag 14 november 2015

Bach en de fortepiano

J.S. BACH
‘Bach & The Early Pianoforte'
Luca Guglielmi (fortepiano)
Piano Classics PCL0062 • DDD-67’
Uitvoering ****| Registratie *****


Tik ‘Bach’ plus ‘fortepiano’ in op Youtube en ziedaar: voorbeelden te over. Bach was dan ook betrokken bij de ontwikkeling van de eerste Duitse fortepiano door orgelbouwer Gottfried Silbermann, die hierbij ‘uitvinder’ Bartolomeo Cristofori als voorbeeld nam.Toonde Bach zich anno 1736 nog allesbehalve enthousiast, in 1747 sprak hij zijn waardering uit voor een Silbermann-fortepiano, en wel ten hove van Frederik van Pruisen te Potsdam. Het verhaal gaat zelfs dat Bach bij het schrijven van zijn Musikalisches Opfer BWV 1079 aan het timbre van een fortepiano zou hebben gedacht.
Op deze cd bespeelt Guglielmi achtereenvolgens de replica’s van een Cristofori fortepiano uit 1726, een Silbermann fortepiano uit 1749 en een Hubert-clavecimbel uit 1784. Naast een transcriptie van de Vierde Cellosuite BWV1010 schroomt hij niet om ook vroegere werken van Bach (zoal het overbekende Preludium in C BWV 846/1) op fortepiano te spelen. Wanneer historische correctheid je criterium is, kun je dus je bedenkingen hebben bij zijn keuze, en die kunnen weer je luisterervaring kleuren.
Persoonlijk hanteer ik muzikale ontroering als voornaamste graadmeter en lees daarom de toelichtingen pas achteraf. Aldus laat ik me opzwepen door het swingende Preludium in c BWV999, mijmer ik op de zachte, bijna amechtige tinkeling van het clavecimbel in het Grave uit de Sonate in a BWV1003 en laat ik me meevoeren in de donkere, geheimzinnige nagalm van de Sarabande in g BWV954, oorspronkelijk geschreven voor, jawel, de luit. Ik hoor vooral hoe aandachtig Guglielmi speelt, hoe helder qua stemvoering, afgewogen qua versieringen en genuanceerd qua dynamiek. En sterker nog: hij benut de dynamische mogelijkheden van een fortepiano in muziek van vóór Bachs kennismaking met het instrument. Hoe erg is dat?

Margaretha Coornstra


 Pianist magazine, augustus 2015