vrijdag 11 maart 2016

‘Upstairs, Downstairs’ op Huis Schouwenburg


Repetitie Upstairs Downstairs - Foto Plantsoentheater

Op zondagmiddag 20 maart speelt het Plantsoentheater een zachtaardige satire over arbeidsrelaties van vroeger en nu.

door Margaretha Coornstra

De locatie voor ‘Upstairs, Downstairs’ kon niet toepasselijker. Tijdens de verbouwing in 1911 werd er in Huis Schouwenburg een heus watercloset voor baron Van Sytzama aangelegd. “Een ruimte van vier meter lang, met de troon aan het eind,” vertelt Fenneken Anneveld-Van Wesel, de huidige eigenares van het landhuis. Bij diezelfde verbouwing werd een aparte trap voor de dienstboden gemaakt. “Want verschil moest er zijn, dus onnodige ontmoetingen met personeel wilde men bij voorkeur vermijden,” legt ze uit. “ En onder die diensttrap kwam een eenvoudige poepdoos voor het personeel, zo’n plank met een gat erin.”
Beide toiletgelegenheden dienen straks als illustratie bij de huiskamervoorstelling door het Plantsoentheater. Met oude foto’s wil Fenneken Anneveld bovendien een mini-expositie samenstellen. “Het is toch opmerkelijk dat zulke arbeidsverhoudingen in 1911 via een verbouwing opnieuw bevestigd werden.”
 
Het gebruik van aparte trappen hield nog vele jaren stand, ook toen de latere freule Van Sytzama de hoofdbewoonster van Huis Schouwenburg werd. Er woonde namelijk een familie bij haar in; deels om een beetje op de oude freule te letten en deels opdat het huis niet verlaten zou zijn wanneer ze als hofdame op Soestdijk verbleef. “Ook die inwonende familie werd geacht om de diensttrap te gebruiken,” weet Fenneken Anneveld. ”En dan praten we toch over de jaren zeventig.”

Tijden zijn veranderd. Maar hoe doen we het nĂș? In ‘Upstairs Downstairs’ neemt het Plantsoentheater onze hedendaagse werkverhoudingen onder de loep. Zoals de omgang met de kinderoppas, huishoudelijke hulp of de mantelzorger. Fenneken Anneveld: “Het Plantsoentheater maakt toneel waarmee ze mensen aan het denken willen zetten. Kijk, in tv-series als Downtown Abbey en Upstairs Downstairs blijkt steeds dat het huispersoneel meer van de werkgevers afwist dan hun beste vrienden. Maar ook tegenwoordig kennen we het gevoel: ‘O jee, snel even opruimen, want straks komt de hulp!’ Het is een tricky verstandhouding. Enerzijds kijkt de hulp in jouw wasmand, anderzijds maak je samen zakelijke afspraken over wel of geen vakantiegeld.”

Het Plantsoentheater belicht zulke werkrelaties met zachtaardige ironie. Het resultaat is herkenbaar voor een brede kring: jonge tweeverdiener-huishoudens, ouderen die een hulp aan huis inhuren, maar zeker ook de hulpen zelf. Fenneken Anneveld: “Het doel van deze voorstelling is: even van perspectief wisselen; even proberen te bedenken hoe de wereld er voor die ander uitziet.”

Huiskamertoneel
Plantsoentheater is een klein maar succesvol gezelschap uit het westen des lands. Op zondag 20 maart spelen ze op Schouwenburg tweemaal ‘Upstairs Downstairs’: aanvang 13.00 en 16.30 uur, met 
ontvangst vanaf 12.30 resp. 16.00 uur. Reserveren via www.landgoedhuisschouwenburg.nl of tel. 0525 655819. 

(De Weekkrant, 8-3-2016)