zondag 17 april 2011

IJle koorzang, kannibalisme en los zand

 Voi-Z Festival: ‘Over de eenzaamheid en de stilte’.
Kameroperahuis & De Helling. St. Michaëlskerk Zwolle, 2 april 2011

door Margaretha Coornstra
Vier jonge componisten, twee regisseurs, vijf mini-opera’s over de hoofdzonden Hebzucht, Luiheid, Jaloezie, Hoogmoed en Lust. Uit te voeren door drie zangers, twee acteurs en een instrumentaal ensemble. Het Zwols Vocaal Ensemble omlijst de eenakters met a cappella muziek uit de late Middeleeuwen en Renaissance. Dan is er nog een ‘soundscape’, dat ontstaat uit geluiden van buiten, geroezemoes binnen en teksten van Thomas a Kempis.
Aan Lotte de Beer en Caitlin van der Maas de schone taak om dit losse zand aan elkaar te regisseren.

Tja. Dat het programmaboekje zeven pagina’s nodig heeft om het eindresultaat uit te leggen, zegt al iets. Ook dat het minstens één cruciaal detail verzwijgt: namelijk dat het libretto van ‘Hoogmoed’ volledig ontleend is aan Der Steppenwolf van Hermann Hesse, zij het dat diens Harry Haller hier Freddy Fever heet.
En als je dan toch met de hoofdzonden bezig bent, pak ze dan gelijk alle zeven, zou ik zeggen - maar deze voorstelling beperkt zich tot vijf, een vreemde bijna-volledigheid.
Toch kent ‘Over de eenzaamheid en de stilte’geslaagde momenten. Zoals de sketch waarin twee monniken de zondvloed ‘droogoefenen’ in een bodemloze rubberboot. Of het jaloerse paar welks liefdeleven zich rond een koelkast afspeelt.
Ook muzikaal gebeurt er veel moois, met de weidse akoestiek als sfeerbepalend attribuut. De ijle koorzang, de gong-achtige instrumentale klanken die als donderslagen voortrollen langs de hoge koude gewelven.

Toeschouwers reageren welwillend, maar niet kritiekloos: ‘Te veel kapiteins op één schip’ en ‘De grote lijn ontbreekt’. Maar vooral zijn de componisten te lang van stof, zodat het publiek verveeld raakt en de spelers lege tijd overhouden. Dat wordt pijnlijk duidelijk bij ‘Lust’, waar een heftige tongzoen in kannibalisme eindigt. Man sterft, vrouw kan slechts met haar mond vol namaakbloed hulpeloos om zich heen staren tot de muziek afgelopen is.
Nee, dan de scène waarin het in witte kleding gehulde koor neerknielt op het met zand bedekte podium, en devoot zingend allerlei traditionele gebedshoudingen afwisselt: uit de islam, het katholicisme, het hindoeïsme, het jodendom... Als dit één van de boodschappen was, dan is ie overgekomen.


i.o.v. de Stentor

Lachen en huilen op Inspiratiedag

 De theaterproductie ‘Heimelijk Verlangen’ begon als lezersaanbieding van tijdschrijft Happinez. Dit seizoen gaat het stuk in reprise. Sterker nog: de voorstelling stond zaterdag centraal op de allereerste ‘Inspiratiedag’ van Theater Plezant.

Door Margaretha Coornstra

RADIO KOOTWIJK – Het is meteen gezellig in de zwartgeverfde kantine van Theater Plezant. Wildvreemden zoeken terloops oogcontact en glimlachen: ‘Hói..!’ Aan de koffietafel informeert men belangstellend naar elkaars drijfveren: ‘En, hoe ben jij hier terechtgekomen?’ of ‘Wat is jouw achtergrond?’
Veel bezoekers blijken afkomstig uit het bedrijfsleven (‘Ik kreeg vrijkaarten van mijn werkgever’), maar ook de nodige  coaches, kunstenaars en studenten vonden hun weg naar de bohémienne Theaterloods. In totaal trok deze  Inspiratiedag niet minder dan 120 bezoekers van alle leeftijden tussen 17 en 77.
Kloppend hart van het programma is de voorstelling ‘Heimelijk verlangen’.Twee bezoekers zien het stuk vandaag zelfs al voor de vijfde keer: “En wéér tranen..!”

Want voorwaar, ‘Heimelijk verlangen’ stemt tot zelfreflectie. Ook tot lachen gelukkig, om de subtiele, soms Jiskefet-achtige satire. Hoofdpersonen zijn Sarah en Matthijs, twee moeizaam kibbelende veertigers. Ze leven in een sober decor met veel zwart en scharlakenrood. De belichting, warm kaarsenschijnsel versus koel kantoorlicht, geeft al een hint uit welke hoek de waarheid zal komen. Niet van Sarah’s autoritaire chef, die in termen van geld denkt en per se zijn vermeende controle wil vasthouden. Nee, het is de oudere, paranormaal begaafde Anna, met wie Sarah’s vader ooit vreemdging tot verdriet van zijn gezin.
Anna debiteert de ene prachtquote na de andere: ‘Zie de angst als een tunnel naar je diepere werkelijkheid’ en ‘Ga terug naar alles wat je lastig vindt en laat zien wie je bent’.

Bij alle minutieuze dialogen blijft het verhaal  mooi op spanning. Natuurlijk dankzij het gedegen spel; vooral dat van Walter Supèr, als de verkrampte consultant Daniel en de joviale, maar kil-berekenende Bastiaan. Maar ook dankzij de muzikale intermezzi: trefzekere liedteksten bij een vitaal en uitgebalanceerd klinkend combo.
Gastspreker en auteur Christine Pannebakker (‘Vrouwen Power’) houdt een smeuïg betoog over de neiging van veel vrouwen om anderen groot en zichzelf klein te maken. Want dat rollenpatroon valt meteen op in ‘Heimelijk Verlangen’. Vrouw wil praten, man wil vrijen. Mannen fixeren zich op geld en delen de lakens uit. Vrouwen verheimelijken hun verlangens en stellen zich dienstbaar op.

En die heimelijke verlangens, daar gaat het nou net om. Die moeten hardop worden uitgesproken. ‘In de Bijbel staat niet voor niks ‘In den beginne was het Woord,’’ benadrukt spreker Geert Kimpen, auteur van boeken als ‘Maak goud van je leven’ en ‘De kabbalist’. Zelfrealisatie begint namelijk bij verwoorden van je heimelijk verlangen. In bloemrijke termen spoort Kimpen ons aan om, tijdens een passend muziekje, met gesloten ogen onze ultieme droom tot in detail te visualiseren en die vervolgens, jawel! te delen met degene die naast ons zit.  

Tussen de bedrijven en workshops door wordt bij een glas wijn of mineraalwater nagepraat over de voorstelling. Jazeker, schitterend gespeeld. En zó herkenbaar! Misschien was de man/vrouw-rolverdeling wat cliché? En die spirituele Anna, die natuurlijk weer gelijk heeft en de stem van Sarah’s geweten wordt? Hoewel, je kunt de rollen zien als archetypen. En eigenlijk fungeert die oude wijze vrouw als het koor in een klassiek drama...  Één ding staat echter buiten kijf: de boodschap is alom herkend en grif geaccepteerd. En daarmee het eerste Inspiratie-dagprogramma van Theater Plezant geslaagd.

(i.o.v. de Stentor, maart 2011)