Vestingval Elburg zoekt de verbinding

Anderhalve week lang dient de middeleeuwse vesting van het Hanzestadje Elburg als podium voor diverse kunsten. Geschiedenis, beeldende kunst, muziek en poëzie versmelten tot een laagdrempelig en gratis toegankelijk geheel. Het festival draagt een even woordspelige als veelzeggende titel: Vestingval.

Poster Vestingval 2013

door Margaretha Coornstra

De allereerste bijeenkomst voor Vestingval-vrijwilligers wordt een knus samenzijn. In het souterrain van het Gemeentekantoor Elburg schuift een bont gezelschap aan de vergadertafels. Tientallen personen van binnen- en buitenlandse afkomst, in alle leeftijden tussen achttien en tachtig. Conventioneel dan wel artistiek geklede dames worden geflankeerd door mannen in colbert, sweater of een mouwloos T-shirt dat getatoeëerde bovenarmen vrijlaat.

Na het eerste kopje koffie en een rondje voorstellen is de informele toon gezet. Iedereen heeft zin in het Vestingval, zo blijkt. De drijfveren lopen sterk uiteen: van pensionado’s die leuke herinneringen bewaren aan het vorige Vestingval tot kunstminnende ‘bijstanders’, die langs deze weg hun netwerk hopen uit te breiden. Kwaliteiten worden geïnventariseerd en gebundeld. Waar de één alles weet van geluidstechniek, heeft de ander jarenlange horeca-ervaring en wil best elke ochtend de lunchpakketjes klaarmaken.

‘Verbinding’ is de cruciale term die steeds weer opduikt in het interview met Pim Beetz (voorzitter Stichting Vestingval) en Willem Bultman (artistiek adviseur). Missie van het Vestingval: het oude met het nieuwe verbinden. “Je ziet in onze moderne maatschappij een hang naar vastigheid,” meent Pim Beetz. “Als reactie op alle snelheid en vluchtigheid willen mensen zich weer verdiepen in wat is geweest. Dat zagen we op 30 april ook weer bij de inhuldiging: traditie biedt toch een soort houvast.” Willem Bultman vult aan: “Vandaag ben je bij wijze van spreken binnen een seconde in Australië, via het internet. Dat is prachtig, maar door de veelheid aan informatie kunnen mensen zich ook verloren gaan voelen. Als tegenwicht voor de globalisering vallen ze dan terug op duurzame waarden en blijven daarin ook wat dichter bij huis.”

Het Vestingval zoekt dus primair naar verbinding in cultuurhistorische zin. En als bijna 800-jarig vestingstadje kan Elburg bogen op de grootste ‘monumentendichtheid’ van Nederland, met maar liefst 440 monumenten op een vierkante kilometer. Markante gebouwen, zoals het vijftiende eeuwse Agnietenklooster (nu Museum Elburg), de oude synagoge (‘Sjoel’), de statige Vischpoort, de middeleeuwse muurhuisjes en voorname herenhuizen met lommerrijke binnentuinen. Fraaie ruimtes, waarbinnen hedendaagse kunstuitingen zich subtiel laten integreren.
“Behalve lokaal gevestigde namen als keramist Elt de Boer en schilderes Dikki Hollander exposeren er mensen uit het hele land, van Den Helder tot Zeeland,” vertelt Pim Beetz. “Want we willen graag tonen wat Elburg zelf aan kunst in huis heeft, maar tegelijk streven we ook naar een nationaal niveau.”

Deze tweede Vestingval-editie verschilt aanmerkelijk van de eerste in 2012. Toen was de voorbereidingstijd korter en beperkte men zich tot beeldende kunst. Bovendien was de gemeente, als initiatiefnemer, de enige verantwoordelijke voor organisatie en coördinatie. “Maar in de praktijk heb je daarvoor gewoon te weinig tijd,” constateert beleidsambtenaar Willem Bultman, die Kunst en Cultuur in zijn portefeuille heeft.

Toch bleef binnen Elburg het draagvlak voor een cultuurfestival aanwezig. Daarom is deze zomer de Stichting Vestingval opgericht. Nog steeds fungeert Bultman – zelf ook actief als beeldend kunstenaar – als artistiek adviseur. Maar de praktische uitwerking ligt nu merendeels bij de stichting.

Het is deze nieuwe formule, die tot een tweede, maar minstens zo belangrijke vorm van ‘verbinding’ leidt, namelijk die in sociaal opzicht. Beetz: “In totaal zijn er zo’n zestig mensen uit de Elburger gemeenschap die zich beijveren voor het welslagen van dit Vestingval: gemeenteambtenaren, het stichtingsbestuur, lokale ondernemers en de inwoners. En wat erg leuk is: onder de vrijwilligers zie je een relatief groot aantal jonge mensen.”
Bultman: “Het voordeel van deze aanpak is drieledig. Het kost ons als gemeente minder tijd én het versterkt de saamhorigheid tussen burgers. Maar er is ook een economisch voordeel: het Vestingval trekt mensen van buiten aan, en dat bezorgt middenstand en horeca extra klanten.” Veel ondernemers zijn zelf inhoudelijk betrokken, doordat hun bedrijfsruimte tevens als galerie of podium dient. Zo tonen enkele modezaken de extravagante kledingontwerpen van textielkunstenares Lia Luiendijk. En, ook niet onbelangrijk: alle locaties, musea inbegrepen, zijn tijdens het Vestingval gratis toegankelijk.

Meest in het oog en oor springend verschil met 2012 is de diversiteit. Naast 27 locaties waar werk van 29 beeldende kunstenaars staat uitgestald, herbergt de vesting negen muziekpodia (voor klassiek, jazz en klezmer) en krijgt ook poëzie ruime aandacht. Bijvoorbeeld tijdens een wandeling met stadsdichter Willem van Dijk. Of in de oude Sjoel, waar gedichten van Hedwig Helles versmelten met de ijle draadkunst en pentekeningen van Roni Katz.

“Maar we hebben ook aan de jongeren gedacht,” zegt Willem Bultman voldaan. “Middelbare scholieren hebben een virtueel kunstwerk gemaakt, in het weiland achter de Grote Kerk. Nee, het staat er dus niet in het écht. Maar als je de Layar app downloadt, kun je het op je smartphone wel van alle kanten bekijken. Op die manier proberen we ook de jeugd te interesseren voor cultuur.”

Wat opzet en doelstelling betreft, durft Willem Bultman een voorzichtige verwijzing naar het Oerol Festival wel aan. “Waar bij Oerol het accent ligt op muziek en theater, leggen wij het accent op beeldende kunsten. Oké, qua geschiedenis en omvang zijn Oerol en Vestingval natuurlijk níet vergelijkbaar! We willen ook beslist geen te grote broek aantrekken, want wij komen nog maar net kijken. Maar een mens mag toch wel ambitie hebben?”

Vestingval Elburg, 9 t/m 18 mei 2013. Informatie: www.vestingvalelburg.nl

 © Margaretha Coornstra i.o.v. de Stentor, 11-05-2013