De eenzaamheid van stille armoede

Armoede bestaat wel degelijk in ons rijke Nederland. Ook binnen de gemeente Elburg. Daarom sloegen lokale instanties de handen ineen en organiseerden een voorlichtingsavond. Op 6 december nota bene; de feestdag van Elburgs patroonheilige Sint Nicolaas, die zich bij uitstek om de armen bekommerde.

Freek van den Berg: Elburg, gezicht op stadswal en St. Nicolaaskerk, 1983

door Margaretha Coornstra

Jazeker, ook vlak om de hoek bevinden zich burgers op of onder de armoedegrens. “Maar hoe groot die groep precies is, laat zich moeilijk vaststellen,” zegt PKN-predikant Alexander Veerman van de Maranathakerk in ’t Harde. “Mensen praten niet makkelijk over geld. De samenleving is nu eenmaal oordelend, vanuit de gedachte: als je maar gewoon aan het werk gaat, krijg je vanzelf genoeg inkomen. Oftewel: wie arm is, wil blijkbaar niet werken. Zo’n beeldvorming veroorzaakt schaamte over geldgebrek, en door die schaamte raak je in een isolement.”

Het cliché van passieve ‘bankhangers’ gaat in elk geval niet op, weet hij: “Veel mensen met een uitkering zijn maatschappelijk juist heel actief, al worden hun werkzaamheden niet betaald. Ze zijn voorleesouders of onderhouden de tuintjes bij de school van hun kind, verlenen mantelzorg, doen vrijwilligerswerk bij telefonische hulpdiensten… Dus ik denk dat we ook kritisch naar onszelf moeten kijken: hoe spreken wij eigenlijk over mensen die het slechter getroffen hebben dan wij?”
Veerman benadrukt hoe de praktische gevolgen van armoede veelal worden onderschat. “Naast de schaamte ga je ook gebukt onder de stress van alsmaar piekeren en rekenen. Vooral wanneer je in de schuldsanering terechtkomt. Doordat je de schuld moet afbetalen, blijft er weinig geld over om rond te komen. En dan raken mensen soms totaal in paniek. Ik word als predikant weleens opgebeld: ‘We worden ons huis uitgezet! Wat moet ik nou?’ Echte wanhoop.” 

"Armoede gaat vaak gepaard met wanhoop en schaamte', aldus ds. Alexander Veerman.
(Het schilderij is van Esther Veerman.)

Dit najaar besloten burgemeester Frans de Lange, het Diaconaal Platform Elburg en Maatschappelijk Werk om een soort minisymposium te organiseren over ‘stille armoede’. Alexander Veerman: “Op zichzelf is dat vrij uniek in Nederland, zo’n samenwerking tussen de lokale overheid, hulpverlening en kerken. Mooi ook dat er diverse geloofsgemeenschappen bij betrokken zijn, zoals Hersteld Hervormd, De Fontein in ’t Harde en de PKN-kerken.”

Op 6 december vindt deze voorlichtings- en toerustingsavond plaats, met gastsprekers en workshops. De doelstelling is tweeledig: “Allereerst willen we een manier vinden om te traceren hoeveel mensen in armoede leven. Ten tweede willen we die mensen graag bereiken, het geldgebrek bespreekbaar maken en zo hun isolement doorbreken.”
Ook presenteren de Sociale Dienst en de Voedselbank zich. Evenals SchuldHulpMaatje: een nieuw landelijk netwerk, dat vrijwilligers traint om anderen te helpen met het ordenen van administratie of budgettering. “Het woord ‘maatje’ vooronderstelt gelijkwaardigheid,” vindt Veerman. Hij hoopt binnen de Elburger kerken tenminste “een stuk of vijf maatjes” te ronselen.

Rijst de vraag: ligt het niet voor de hand om de mensen met geldzorgen direct uit te nodigen, zodat je met hen zélf kunt praten? “Tja, dat zou ik natuurlijk het liefst willen,” zegt Veerman. “Maar het lastige van ‘stille’ armoede is nu juist dat mensen die situatie geheim willen houden. Dus zullen ze niet gauw komen om hun verhaal te doen. Vandaar dat wij vooral diegenen uitnodigen die de stille armoede kunnen opsporen, zoals hulpverleners, gemeenteambtenaren, diakenen en andere sociaal betrokken vrijwilligers.”

Vanuit christelijke hoek zal Herman Noordegraaf, hoogleraar Diaconaat aan de Leidse universiteit, een lezing houden over Bijbel en Armoede. “Het zou fijn zijn als daar een heldere, Bijbelse visie uitkomt,” hoopt Veerman. Zelf onderscheidt hij wel een bepaalde lijn binnen de Bijbel: “De idee dat armoede eigenlijk niet past bij Gods volk, dat immers een afspiegeling moet zijn van Gods liefde. En daaruit volgt dat je elkaar onderling moet helpen, zodat niemand tekort komt.”

Aan alle kerken is verzocht om zondag 2 december aandacht te besteden aan het thema Armoede. Dinsdag 6 december spreken o.a. Willem Krooneman (wethouder Sociale Zaken) en prof. dr. Herman Noordegraaf (hoogleraar Diaconaat) tijdens een ‘minisymposium’. Tevens zijn er vier workshops over de Sociale Dienst, de Voedselbank, SchuldHulpMaatje en Diaconie. Plaats: Oosterkerk, Klaverplein 2, Elburg. Aanvang 19.15 uur.

© Margaretha Coornstra i.o.v. Dé Weekkrant, 27-11-2012